سنتور از ساز های اصیل ایرانی است که از زمان های قدیم در دربار پادشاهان تا امروز در خانه ها و کنسرت ها طرفداران زیادی دارد. طنین زیبا و صدای دلنشین سنتور همواره مورد توجه ایرانیان بوده است و همیشه از سازهای محبود ایرانی به شمار می رود. 

بدنه سنتور تماما از جنس چوب ساخته شده است که معمولا از چوب گردو برای این منظور استفاده می شود تا استجکام حود را حفظ کند.

تاریخچه ساخت سنتور

اطلاعات دقیقی از زمبن ساخت اویل سنتور وجود ندارد اما برخی از مورخان ابداع این ساز را به ابونصر فرابی نسبت می دهند. ابونصر فرابی از دانشمندان برجسته ایرانی بود که در قرن سوم میلادی میزیست. علاوه بر تالیفات زیادی که در زمینه فلسفه، ریاضیات و انواع علوم انجام اده بود، در زمینه موسیقی نیز تحقیقات مفیدی انجام داده بود. کتاب موسیی کبیر از تالیفات فارابی از کتب ارزشمند در زمینه موسیقی ایرانی به شمار می رود. 

سنتور امروزی شکل متفوتی با ساخته های قدیمی دارد و از 150 سال پیش شکل سنتور تکامل یافت و به شکل امروزی در آمد. 

ویژگی های سنتور

بدنه سنتور به شکل زوزنقه ساخته می شود و قسمت پهن زوزنقه به سمت نوازنده قرار می گیرد. محدوده صوتی سنتور 4 اکتاو است که این ساز را به یکی از کالم ترین سازهای ایرانی تبدیل کرده است. ر هر طرف سنتور 9 خرک قرار گرفته که سیم ها روی آن قرار می گیرند. سیم ها به صورت 4 تایی روی هر خرک قرار میگیرند. دریک طرف سیم های سفید و در طرف دیگر سیم های زرد قرار میگیرد که صدای بم تریدارند. سنتور مجموعا 72 سیم دارد که برای دستگاه های مختلف می توان آن را کوک کرد. 

رایج ترین نوع سنتور همان سنتور 9 خرک است. انواع دیگری از سنتور نیز ساخته می شوند که شامل سنتور 10 خرک، 11 و 12 خرک می شود.  

مضراب سنتور

برای نواختن سنتور از از دو وسیله چوبی به نام مضراب استفاده میشود که به قسمت های آن 1.حلقه مضراب (که انگشت سبابه در آن قرا میگیرد) 2.ساقه مضراب 3.سر مضراب که روی سیم ها زخمه میزند گفته میشود. مضراب ها دو نوعند سر پهن و سر باریک و سر مضراب را هم به دو شکل لخت و یا با نمد استفاده میکنند. نمد روی سر مضراب باعث کمتر شدن تیزی صدای ساز میشود. بهترین مضراب ها را معمولا از چوب های گردو ،ازگیل و یا گل سرخ میسازند. انحنا و شکل حلقه مضراب با سلیقه سازنده آن و با توجه به راحتی نوازنده متفاوت است.

یادگیری سنتور

بسیاری از افراد تصور می کنند سنتور آسان ترین ساز ایرانی است! در ابتدای آموزش سنتور این ساز آسان تر از سازهای دیگر است و هنرجو با سرعت بیشتری می تواند آهنگ های آسان را بنوازد. اما برای پیشرفت در این ساز و یادگرفتن تکنیک های پیشرفته نیاز به تمرین و صرف زمان زیاد دارد. 

در اکثر اهنگ ها نوازنده باید با هر کدام از مضراب ها نت متفاوتی ایجاد کند (مانند چهار مضراب ها که پایه قطعه با دست چپ و ملودی اصلی با دست راست اجرا میشود) به همین خاطر نوازندگی سنتور مستلزم داشتن مهارت بالا چابکی دست ها و تمرکز ذهن است که تنها با تکرار و تمرین بسیار به دست می آیند.

سنتور سازی شناخته میشود که همراه با زیبایی آوا بسیاری از پیامد های فیزیکی مانند کوبه های مداوم مضراب و تاثیر گذاری رطوبت و گرما روی چوب کوک ساز را برهم میزند و ساز باید مرتب کوک یا هم خوان شود و این نواختن مستمر را برای نوازنده مقداری مشکل میسازد ولی با قدم گذاشتن در مراحل بالای نوازندگی این امر آسانتر میگردد.

منبع: collegemusic